ถวัลย์ ดัชนี (27 กันยายน 1939 – 3 กันยายน 2014) เป็นจิตรกรร่วมสมัยชาวไทย สถาปนิกและประติมากรที่มีชื่อเสียงระดับนานาชาติ ในปีพ. ศ. 2544 ศิลปินแห่งนี้ได้รับรางวัลจากสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติในฐานะศิลปินไทยแห่งชาติด้านศิลปะและทัศนศิลป์ เติบโตขึ้นในจังหวัดเชียงรายประเทศไทยและเริ่มเรียนศิลปะเมื่ออายุสิบห้าปีที่วิทยาลัยศิลปหัตถกรรมภายใต้ทุนการศึกษาของกระทรวงศึกษาธิการ ในปีพ. ศ. 2501 เขาได้ศึกษาวิชาจิตรกรรมประติมากรรมและภาพพิมพ์มหาวิทยาลัยศิลปากร
เขาดูเหมือนจะเป็นศิลปินที่มีพรสวรรค์อย่างมากนับตั้งแต่เขายังเป็นเด็ก ในวัยหนุ่มเขาหลงใหลในศาสนาพุทธซึ่งส่งผลต่อทัศนคติของเขาต่องานของเขา แต่ก็เกิดความเปลี่ยนแปลงไปนับตั้งแต่เขาเป็นนักเรียนรุ่นสุดท้ายของศาสตราจารย์ ศิลป์ พีระศรี ที่มหาวิทยาลัยศิลปากร Thawan ได้เกรดดีจากผลงานการวาดภาพของเขากับผลงานการวาดภาพในมหาวิทยาลัยตลอด แต่เขาก็ได้เกรดต่ำในชั้นเรียนของศาสตราจารย์ ศิลป์ พีระศรี
จากการที่เขาทำคะแนนได้ไม่ดีจากวิชาของศาสตรจารย์ศิลป์ โดยที่เข้าให้เหตุผลทิ้งไว้ว่า “ปลาของนายไม่มีกลิ่นคาว นกของนายแหวกว่ายไปในอากาศไม่ได้ ม้าของนายไม่สามารถที่จะควบหรือวิ่งทะยานออกไปได้ นายเป็นเพียงแค่นักลอกรูป มันไม่ใช่งานศิลปะ” และตั้งแต่ช่วงเวลานั้นเป็นต้นมา ถวัลย์ก็เริ่มคิดในไปทางที่ต่างออกไป เขาเริ่มแสดงความสามารถอย่างเต็มที่จนกลายเป็นที่หนึ่งในชั้นเรียนได้ในที่สุด
เขามักจะใช้การอ้างอิงในพระพุทธศาสนามาใช้เป็นบทบาทสำคัญในงานของ ตามผลงานที่โดดเด่นชุดหนึ่งของภาพรามายานาที่เขานำเสนอตัวละครที่เขาออกแบบและวาดเองทั้งหมด งานศิลปะของเขาไม่ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางในตอนแรก กลุ่มนักศึกษาประท้วงทำลายผลงานของเขาเพราะพวกเขาคิดว่าเป็นการดูหมิ่นศาสนา อย่างไรก็ตามในที่สุดก็ได้รับการยกย่อง และการนับถือต่อ ถวัลย์ ดัชนี รวมถึงยังได้รับชื่อเสียงในระดับโลกในฐานะศิลปินร่วมสมัยชาวไทยจากภาพเขียนพุทธศาสนาเหล่านี้
เขาเป็นช่างแกะสลักคนแรกที่ใช้เทคนิคใหม่มาใช้ในวงการแกสลักโดยใช้ปากกาลูกลื่นเพื่อสร้างลวดลายที่มีจังหวะและลายเส้นนับล้านเส้นที่สวยงาม หลังจากทำงานในลักษณะนี้สักพักหนึ่งแพทย์ก็แนะนำให้เขาหยุดเพราะวิธีที่เขาทำงานนั้นส่งผลร้ายแรงต่อสุขภาพของเขา หลังจากสามเดือนเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลเนื่องจากภาวะแทรกซ้อนจากความดันโลหิตสูงและโรคเบาหวาน ถวัลย์ เสียชีวิตจากความล้มเหลวของตับเมื่อวันที่ 3 กันยายน พ.ศ. 2557 ตอนอายุ 74 ปีงานศพจัดขึ้น ณ วัดศรีรินทร์วิทยากรุงเทพฯ โดยมี พระบรมราชินีนาถเสด็จพระราชดำเนินพระราชทานเพลิงศพในวันพฤหัสบดีที่ 11 กันยายน เวลา 17.00 น